Auteur: Jan-willem Nijkamp Datum: 02-07-2019
Zeker nu de Verenigde Staten en China hebben besloten de strijdbijl voor enige tijd te begraven gaat de rally wereldwijd verder. Zo zette de S&P 500 weer een nieuwe All Time High neer. In Nederland staat de AEX-index nog maar iets onder de hoogste koers sinds de kredietcrisis. Want tsja, die roemruchte 700 punten uit 2000 lijkt nog ver weg. Hoewel de beurzen hun goede ritme dus weer te pakken lijken te hebben blijven de banken ver achter. De Europese bankenindex staat dit jaar slechts een schamele procent hoger.
De Bank voor Internationale Betalingen (BIS) sloeg afgelopen zondag in zijn jaarlijkse rapport de alarmbel. De bank van de centrale banken in de wereld stelde dat de Europese banken weliswaar beter gekapitaliseerd zijn dan pakweg tien jaar geleden, maar dat de winstgevendheid niet toereikend is om de economie in de Europese Unie het benodigde zetje te geven. De BIS waarschuwt dat wanneer hier geen verandering in komt de banken op den duur de groei en de stabiliteit van het financiële stelsel kunnen ondermijnen.
Uit cijfers van de Europese Centrale Bank blijkt dat Europese banken vorig jaar gemiddeld een rendement op eigen vermogen realiseerden van 6 procent. Dat is ruim minder dan de kosten van het eigen vermogen, zo’n 8 a 10 procent. Het is dan ook niet zo vreemd dat beleggers slechts bereid zijn om niet meer dan 0,66 keer de boekwaarde voor een gemiddelde Europese bank neer te tellen. Ter vergelijking, Amerikaanse banken maken een rendement op het eigen vermogen van 12 procent. Beleggers leggen dan ook gemiddeld 1,24 keer de boekwaarde neer voor Amerikaanse banken.
Banken worstelen met hun verouderde businessmodellen. In de eerste plaats hebben de banken moeite zich aan te passen aan een situatie van een langdurig lage rente en een vlakke rentecurve. Het ruime monetaire beleid van de centrale banken maakt het er voor de banken niet eenvoudiger op. Ten tweede zijn banken de jaren na de crisis hun slecht renderende klanten van kredieten blijven voorzien. Deze enorme misallocatie van middelen droeg bij aan de matige winstgevendheid. Ten derde hebben de banken te maken met nieuwe concurrentie uit de hoek van de grote technologiebedrijven en fintech.
Maar boven alles stelde de ECB dat de Europese banken het afgelopen decennium alleen maar minder efficiënt zijn geworden. Tegenover iedere euro die ze verdienen staat 66 cent aan kosten. Duitse banken spannen de kroon met niet minder dan 82 cent per verdiende euro aan kosten. Ter vergelijking, Amerikaanse banken zijn tien cent goedkoper dan de gemiddelde Europese bank. De Singaporese bank DBS is nog goedkoper met een kostenpost van slechts 42 cent per verdiende euro. Deze laatste bank wordt niet voor niets de beste digitale bank ter wereld genoemd.
De grote vraag is nu uiteraard wat we de komende periode van de Europese banken mogen verwachten. Ze blijven ver achter in de huidige rally op de beurs. Een rally die mede wordt aangejaagd door het ruime monetaire beleid van de centrale banken. Van banken wordt verwacht dat ze het beter zullen gaan doen zodra de rente stijgt. Wanneer dat laatste echter gebeurt is de rally op de beurs ten einde. Kunnen banken stijgen in een dalende beurs? Waarschijnlijk niet. Europese banken lijken opgesloten te zitten in een situatie van achterblijvende economische groei in de Europese Unie. Een situatie die ze zelf weer versterken wanneer ze er niet in slagen hun winstgevendheid op te voeren. Digitaliseren en snijden in de kosten lijkt de enige uitweg om te overleven voor Europese banken.
