Auteur: Jan-willem Nijkamp    Datum: 27-12-2022

Een overgangsjaar

Beleggers in verwarring

Het afgelopen jaar werd gekenmerkt door oorlog, inflatie en stijgende rente. De afgelopen week was daar weer een mooi voorbeeld van. De vrees voor een naderende recessie deed de beurzen aanvankelijk kelderen. Een toenemend consumentenvertrouwen en meevallende cijfers van toonaangevende bedrijven als Nike en FedEx deden de markten weer opveren. Om vervolgens na “te goede” cijfers over de arbeidsmarkt weer terug te zakken. Afnemende inflatiecijfers en tegenvallende consumentenuitgaven lieten beleggers aan het einde van de week in verwarring achter. De koersen liepen weer licht op.

Meer van hetzelfde in 2023

Een beeld dat in 2023 waarschijnlijk niet anders zal worden. De inflatie neemt weliswaar af, maar is nog niet verdwenen. De centrale banken kunnen de rente nog verder verhogen en er loert een recessie aan de horizon. Insiders verwachten na het slechte jaar 2022 een niet veel beter 2023. Het zou heel goed kunnen. Niet alles is echter kommer en kwel. Het komend jaar zou wel eens een belangrijk overgangsjaar kunnen gaan worden.

Creatieve destructie

De Oostenrijkse econoom en politieke wetenschapper Joseph Schumpeter muntte ooit de term creatieve destructie. Economische crises leiden niet alleen tot faillissementen, werkloosheid en malaise. Perioden van economische tegenwind liggen ook aan de basis van nieuwe bloeiperiodes. Oude bedrijfsmodellen gaan overboord, innovaties zien het levenslicht. Ook in de huidige crisis wordt het fundament gelegd voor een nieuwe industriële renaissance.

Deglobalisering

De in hevigheid toenemende handelsconflicten tussen de dominante machtsblokken in deze wereld hebben een grootschalige deglobalisering in gang gezet. Bedrijven zijn er door de pandemie en de handelsoorlogen achter gekomen dat afhankelijkheid van een enkele leverancier van grondstoffen of halffabrikaten te risicovol is. De productie wordt weer naar huis teruggehaald. Of beter gespreid.

Halfgeleiderindustrie

Een mooi voorbeeld hiervan vormt de meest strategische industrie op aarde, de halfgeleidersector. De semiconductors zijn wellicht het mooiste voorbeeld van de globalisering. De chips worden ontworpen in de Verenigde Staten en Europa om vervolgens in Zuid-Korea en Taiwan gefabriceerd te worden. In China worden ze verwerkt in een waaier van elektronica om daarna hun weg weer te vinden naar de Verenigde Staten en Europa. De machines om deze halfgeleiders te kunnen produceren zijn afkomstig uit Nederland. De grondstoffen om deze halfgeleiders te kunnen produceren worden gedolven in China.

Terug naar huis

De Verenigde Staten en de Europese Unie halen de productie van de strategische chips weer terug naar huis. Deze zomer zag in de Verenigde Staten de Chips and Science Act het licht. Sinds de lancering van deze wet is meer dan 200 miljard dollar aan investeringen in de halfgeleiderindustrie toegezegd. Intel is van plan om 85 miljard dollar te investeren in R & D en productiefaciliteiten in Duitsland, Ierland, Italië, Polen, Spanje en Frankrijk. TSMC investeert in een nieuwe fabriek in Japan en overweegt investeringen in Duitsland. Daarnaast gaat TSMC nieuwe fabrieken in Arizona neerzetten om geavanceerde 3- en 5-nanometerchips te kunnen produceren.

De Groep van 5

De vijf toonaangevende landen in de semiconductor industrie (Verenigde Staten, Japan, Zuid-Korea, Taiwan en Nederland) delen fundamentele waarden en politieke belangen. Uitbreiding naar eerder genoemde landen, maar ook Singapore, Australië  en Israël zal tot een nieuw verfijnd netwerk van producenten en toeleveranciers leiden. Feitelijk vindt er geen deglobalisering maar een reglobalisering plaats. De toeleveringsketens worden herschikt. Het zal de wereld blijvend veranderen.

Robotisering, elektrificatie en militarisering

Het legt het fundament voor een andere wereldeconomie. De productie van halfgeleiders zal duurder worden.  Consumenten zullen rekening moeten houden met hogere prijzen. De keerzijde is meer leveringszekerheid. De energietransitie, de digitalisering, de wapenindustrie en de robotisering zullen de vraag naar halfgeleiders verder opvoeren. Nieuwe aanvoerketens zijn noodzakelijk. De toekomst zal gekenmerkt worden door nog meer elektronica, datacenters, digitalisering en elektrificatie. Daar komt de trend naar robotisering om de personeelstekorten op te kunnen vangen nog bij. En de daarvoor benodigde grondstoffen.

Een jaar van overgang

Volgens Dow Jones Market Data worden jaren waarin de beurzen zo’n 20 procent aan waarde verliezen gevolgd door jaren met een gemiddelde stijging van 24 procent. Dat is een gemiddelde en gaat dus niet ieder jaar op. Blijf echter in het achterhoofd houden dat iedere crisis het fundament vormt voor een nieuwe economische bloeiperiode. Het komende jaar zal aanvankelijk naar alle waarschijnlijkheid niet veel beter van start gaan dan het afgelopen jaar eindigde.  Een industriële renaissance in de loop van het jaar is echter zeker niet uitgesloten.