Auteur: Jan-willem Nijkamp      Datum: 10-06-2022

Een havik vliegt over Amsterdam

CPI

Op het moment van dit schrijven zijn de meest recente inflatiecijfers uit de Verenigde Staten nog niet bekend gemaakt. Er wordt een stijging van de Consumenten Prijs Index (CPI) verwacht van 8,3 procent ten opzichte van een jaar geleden. Mocht het cijfer hier sterk van afwijken dan zullen de beurzen navenant fors reageren. Maar we kunnen er wel van uit gaan dat de inflatie hoe dan ook nog steeds aan de hoge kant zal blijken te zijn. Voor de centrale bankiers over de hele wereld voldoende reden om het gevreesde inflatiespook met alle mogelijke middelen te bestrijden.

De laatste

Gisteren sloot de Europese Centrale Bank zich als laatste aan bij anderen die hier al enige maanden (Federal Reserve) tot zelfs een half jaar (Bank of England) aan begonnen zijn. Nu deden de in Amsterdam bijeengekomen centrale bankiers overigens helemaal niets, maar werd er wel het historische besluit genomen iets te zullen gaan doen. Met ingang van juli zal de rente in de eurozone met 0,25 procent verhoogd worden en in september mogelijk zelfs met 0,50 procent. Bovendien wordt het nog lopende opkoopprogramma van staatsobligaties met ingang van volgende maand beëindigd. Het besluit is historisch daar er binnenkort een einde komt aan een periode van acht jaar waarin de rente negatief was. Voor het eerst sinds 11 jaar wordt de rente verhoogd.

Beurzen reageren verrast

De beurzen reageerden toch enigszins verrast daar er vooraf niet zo’n “havikse” maatregel werd verwacht.  De ECB was niet voor niets de laatste die zich aansloot bij het kamp der monetaire verkrappers. De rente op 10-jaars staatsleningen liep verder op. In Nederland naar boven de 1,70 procent. Dat terwijl de staat nog niet zo lang geleden geld toe kreeg bij het afsluiten van een nieuwe lening. De AEX-index verloor 1,6 procent.

Meningen verdeeld

Dat de meningen over de mate van daadkracht van de ECB nogal verdeeld zijn blijkt wel uit het commentaar van bijvoorbeeld beurscommentator Sven Henrich: “Oh please. Don’t call them hawks”. “What’s next? Calling them heroes for having the courage to raise rates after 11 years?”. Vanuit Amerikaans perspectief heeft hij wel enigszins gelijk. Toch behoeft de situatie in de Europese Unie enige nuance. Zo is het zeer de vraag in hoeverre de ECB iets kan doen aan de fors opgelopen inflatie. Deze is immers vooral te wijten aan de sterk gestegen energieprijzen en opstoppingen in de toeleveringsketens van de wereldeconomie. Een hogere rente gaat dat niet verhelpen.

Renteverschil

Bovendien heeft de ECB een probleem waar men in de Verenigde Staten geen last van heeft. De eurozone bestaat niet louter uit landen met “controleerbare” schulden. Zo liep het renteverschil gisteren tussen bijvoorbeeld Duitsland en Italië op naar 2,16 procent. Kort geleden was dat nog minder dan 1,00 procent. Grote renteverschillen tussen de kernlanden en de rest van de eurozone zouden uiteindelijk tot een totale desintegratie van de muntunie kunnen leiden. En dat terwijl de huidige premier van Italië destijds zoveel inspanning heeft moeten doen om de boel bij elkaar te houden.

Een plan

De Financial Times schreef in aanloop naar de vergadering dat de ECB een plan zou onthullen om deze renteverschillen aan te kunnen pakken. Maar dat bleef achterwege. Wellicht zou de ECB er voor kunnen kiezen de herinvestering van de opbrengsten van aflossende obligaties vooral in Italië en Griekenland te herinvesteren, mocht dat nodig zijn. Een issue dat de komende maanden boven de markten zal kunnen blijven hangen.

Te havikachtig?

Toch zou het best eens kunnen zijn dat beleggers momenteel een te “havikse” ECB inprijzen. Net als overigens een te “havikse” Federal Reserve. Wanneer de economie inderdaad verder gaat vertragen of mogelijk zelfs in een lichte recessie beland is het maar zeer de vraag of de centrale bankiers blijven verkrappen. Ze zouden de economie er alleen maar verder het moeras mee in duwen.

Inflatieverwachting gedaald

Bovendien mag de inflatie momenteel dan wel torenhoog zijn, de inflatieverwachtingen zijn dat allerminst. De verwachting  van de centrale bankiers – en een deel van de markt – dat de stijging uiteindelijk weer uit de CPI gaat lopen is niet ongegrond. In de Verenigde Staten is de 5-jaars inflatieverwachting momenteel 2,42 procent. In de Europese Unie zitten we daar niet ver vandaan. Het zou een opluchting voor de beurzen betekenen mocht dat uitkomen. Let wel, dat betreft een afname van de stijging van de prijzen, niet van de prijzen zelf. Die hebben zelden de neiging weer te dalen na eerder te zijn verhoogd.