Algoritmes op de beurs, een vloek of een zegen?

Een beschuldigende vinger

De laatste weken van het toch al rumoerige beleggingsjaar 2018 werden gekenmerkt door hevige volatiliteit op de beurs. De koersen van de aandelen maakten wilde sprongen waar beleggers behoorlijk nerveus van werden. Door professionele beleggers werd meer dan eens met een beschuldigende vinger naar de door computers aangestuurde handel gewezen. Zo verklaarde een fondsbeheerder op CNBC dat maar liefst 80 procent van de dagelijkse koersbewegingen van Amerikaanse aandelen worden aangestuurd door computers die handelen met behulp van algoritmes. Deze algoritmes handelen met een duizelingwekkende snelheid die voor geen mens te volgen is.

Algoritmehandel

Inderdaad, algo trading – handel via algoritmes – is niet meer weg te denken. Er wordt gebruik gemaakt van geavanceerde wiskundige modellen die datagedreven razendsnel besluiten kunnen nemen. Opvallend zijn vaak de koersreacties op gepubliceerde economische cijfers. De koersen reageren soms zo snel dat daar geen menselijke hand meer aan te pas lijkt te komen. Beleggers nemen immers de tijd om de cijfers te wegen. Volgens de Amerikaanse zakenbank JP Morgan komt naar schatting nog maar zo’n tien procent van het handelsvolume voor rekening van fundamenteel opererende beleggers. Activa in kwantitatieve fondsen – gebruikmakend van algoritmes – zijn het afgelopen decennium daarentegen gestegen met meer dan 85 procent. De robo-adviseur van ETF-grootmacht Vanguard heeft twee jaar na zijn introductie reeds 65 miljard dollar onder beheer.

Death cross

Algoritmes handelen op basis van een vooraf geprogrammeerde set van regels. Wanneer er aan bepaalde voorwaarden is voldaan wordt een kooporder geplaatst en bij verkoop gebeurt hetzelfde. Zo gingen er tijdens de turbulente laatste maanden van 2018 bijvoorbeeld een hele serie verkooporders af toen de rentecurve in de Verenigde Staten even invers ging. Het leidde tot een enorme verkoopgolf op de beurs. Een ander veelgebruikt verkoopsignaal is wanneer bijvoorbeeld het 50-daags gemiddelde van een index beneden het 200-daags gemiddelde zakt. Ook wel bekend als death cross. Het kunnen in principe heel eenvoudige regels zijn die een order in werking zetten. Er komt geen mens meer aan te pas.

Geen angst of hebzucht

Algoritmes kennen geen angst en geen hebzucht. Worden niet bang of overmoedig op cruciale momenten. Daarmee is de grootste vijand van de belegger – zijn eigen emotie – uitgeschakeld. Dat heeft niet alleen voordelen. Wanneer een markt al enige tijd aan het zakken is kunnen emotieloze algoritmes er immers nog een schepje bovenop doen en de daling verder versterken. Vandaar die eerdergenoemde beschuldigende vinger. Algoritmes kunnen echter meer dan alleen maar reageren op technische signalen in de markt. Zij doen veel meer dan alleen reageren op prijsveranderingen. Zij hebben ook geleerd om te lezen. Dat deden ze voorheen nog heel basaal, door het tellen van positieve en negatieve woorden. Ze hebben echter ook geleerd om rapporten te lezen. Veel sneller dan een menselijk wezen dat ooit zou kunnen.

Dunne handel met de feestdagen

Het relativeert de standaard opmerkingen enigszins die vaak gehoord worden op de beurs wanneer de koersen niet in de gewenste richting bewegen. Opmerkingen als zou de handel tussen Kerst en Oudjaar niet veel voorstellen omdat de meeste handelaren met vakantie zijn. Dat gold vroeger. Algoritmes hebben namelijk geen vrij in verband met de feestdagen. Zie de turbulente handel op Tweede Kerstdag. Dunne handel? Das war einmal. Algoritmes trekken zich nergens wat van aan. Koersdaling als gevolg van overdreven emotie en sentiment? Algoritmes zijn net zo sentimenteel als de onderkant van een verroeste asbak.

Heeft beleggen nog zin?

Hebben gewone beleggers dan nog wel iets te zoeken op de beurs? Heeft het voor ondernemingen nog zin om geld op te halen middels een beursemissie? Jazeker wel. Algoritmes hebben de handel aanmerkelijk goedkoper en meer liquide gemaakt. Bedenk bovendien dat algoritmes de eigenschap hebben te leren van eerder gemaakte fouten. Ze volgen als het ware een zelflerend proces. Iets wat voor de mensheid niet altijd opgaat. Zie maar eens hoezeer dezelfde fouten steeds weer opnieuw worden gemaakt door de geschiedenis heen op de beurs. Algoritmes hebben de beurshandel wel veranderd. De kosten zijn lager en de handel is efficiënter geworden. Er is minder ruimte voor allerhande charlatans om hun graantje mee te pikken op de beurzen. Maar voor bedrijven is de aandelenmarkt nog steeds de aangewezen plaats om geld in te zamelen voor nieuwe investeringen. Of voor beleggers die een vermogen willen opbouwen voor de oude dag. Soms zijn algoritmes wellicht een vloek. Maar uiteindelijk ook een zegen. Hoewel de beurs wel wat aan charme heeft verloren.