Auteur: Jan Bouius Datum: 03-10-2019
Eind vorig jaar was er een brede consensus onder ’s werelds meest toonaangevende vermogensbeheerders dat de opkomende markten dé plek waren voor een bovengemiddeld rendement. De markten in de Verenigde Staten waren inmiddels zo duur dat het hoog tijd was om de posities daar af te gaan bouwen. De meeste opkomende markten waren daarentegen goedkoop. We zijn nu 8½ maand verder en hoe anders ziet de wereld er nu uit. Waar in de Verenigde Staten het ene record na het andere sneuvelt is de MSCI Emerging Markets Index in een berenmarkt beland. Zodra een index vanaf het hoogste punt meer dan 20 procent zakt wordt deze term in de financiële wereld gebruikt.
De valutacrisis die landen als Indonesië, Zuid-Afrika, Turkije en Argentinië al enige tijd beheerst sloeg vorige week over naar de westerse aandelenbeurzen. Er lijkt sprake te zijn van een virus met besmettingsgevaar en ook de ontwikkelde markten kunnen zich er niet langer aan onttrekken. Hoewel er grote verschillen bestaan tussen de economieën van de verschillende opkomende markten hebben ze wel één ding met elkaar gemeen. Ze hebben een behoorlijk tekort op de lopende rekening. De groei, die vaak een stuk hoger was dan bij ons in de westerse wereld, werd grotendeels gefinancierd in dollars.
Zolang de rente laag was bleek dat tot weinig problemen te leiden. Een dalende dollar en een lage rente waren ideaal voor de financiering van deze uitstaande schulden. Daar is dit jaar echter verandering in gekomen. De Federal Reserve, de Amerikaanse centrale bank, is al enige tijd bezig de rente structureel te verhogen naar een meer normaler niveau. Bovendien wordt het grootschalige opkoopprogramma van staats- en hypotheekobligaties geleidelijk afgebouwd. Er is dus sprake van monetaire verkrapping in de Verenigde Staten. In het verlengde hiervan is ook de dollar gaan stijgen. En toen begon het overal te piepen en te kraken. De zwakste schakels van de ketting – Argentinië en Turkije – knapten als eerst. Anderen volgden weldra: Indonesië, Zuid-Afrika, Brazilië en zelfs China zien hun valuta in waarde dalen en daarmee hun schulden in dollars in waarde toenemen. En vergis u niet, er staat wereldwijd naar schatting van de Bank of International Settlements (BIS), zeg maar de bank der centrale banken, voor grofweg zo‘n 2700 miljard dollar aan schulden uit in de EM.
Sinds begin dit jaar komen daar de conflicten op handelsgebied tussen de Verenigde Staten en de rest van de wereld nog bij. De Amerikaanse president voert een beleid van America First en zet vooral veel opkomende markten daarmee zwaar onder druk. Het versterkt de reeds bestaande trend van een sterker wordende dollar ten opzichte van de meeste andere valuta in de wereld alleen maar. Blijven de problemen beperkt tot de opkomende markten en gaan ze aan ons voorbij? Vergeet het maar. Volgens het BIS lopen vooral de banken uit de Eurozone grote risico’s bij een voortgaande dollarrally. Naast de Amerikaanse banken zijn namelijk ook Europese banken blootgesteld aan deze opkomende markten.
De dalingen op de aandelen- en obligatiemarkten in de emerging markets dragen bij aan een grootste kapitaalvlucht richting het westen. Het geld dat als gevolg van de lage rentes in het westen op zoek was naar meer rendement keert zodoende weer huiswaarts. Beleggers uit de Verenigde Staten en de EU hebben voornamelijk via beleggingsfondsen en ETF’s belegd in de emerging markets. Met het vervuilde badwater – de zwakke broeders als Turkije en Argentinië – worden zodoende ook de onschuldige baby’s – de ‘goede’ landen - weggegooid. Dat is de besmetting in uitvoering. Omdat zo’n beetje alle beursgenoteerde westerse bedrijven multinationals zijn die hun zaken wereldwijd doen zal een afnemende groei in de emerging markets uiteindelijk als een boomerang op ons terug kunnen slaan. Het is dan ook niet vreemd dat beleggers de laatste weken beginnen te anticiperen op een groeivertraging.
Waar de historische monetaire verruiming door de centrale banken na de kredietcrisis een fenomenale stroom aan kapitaal richting de emerging markets op gang brachten, lijkt het dichtdraaien van de geldkraan nu tot een tegengestelde stroom te leiden. Het is om die reden sterk de vraag hoelang de Federal Reserve nog blijft doorgaan met het beleid van renteverhogingen. Voor nu lijkt het een juist beleid gezien de kracht van de Amerikaanse economie, maar het zou later wel eens keihard terug kunnen slaan. Het is zoals de Engelsen zo mooi kunnen zeggen: “something has to give”. Of de Federal Reserve gaat door met het verhogen van de rente en de emerging markets barsten, of de centrale bank houdt zich een tijdje in en de problemen in de emerging markets waaien weer voor even over. Zoals zo vaak in de financiële wereld ligt de sleutel weer bij de Fed. De Amerikaanse president heeft ze niet voor niets reeds geadviseerd terughoudend te zijn met hun renteverhogingen.
