Datum: 10-05-2021

Hamsteren

Het wereldwijde tekort aan computerchips begint steeds nijpender te worden. De autobouwers klaagden als eerste over de schadelijke gevolgen van het tekort aan chips. Zij worden daardoor gedwongen om niet alleen af en toe een productielijn stil te leggen, maar ook om bepaalde leuke kenmerken van sommige modellen weg te laten. Inmiddels hebben echter steeds meer soorten consumentenelektronica last van het chiptekort. Ook producenten van huishoudelijke apparatuur als broodroosters, mobiele telefoons en wasmachines hebben er onder te lijden. Fabrikanten als Samsung en LG schalen hun productie af of houden rekening met een dergelijk scenario.

Chiptekort kan zelfs leiden tot afkoeling economie

De topman van het Amerikaanse Intel verwacht dat het huidige wereldwijde tekort nog jaren kan aanhouden. Het heeft nu al gevolgen voor de verkopen en de prijzen van allerlei producten. Het zou zelfs tot een afkoeling van de sterke economische opleving kunnen leiden. De Verenigde Staten hebben het probleem al onderkend. President Biden heeft aangekondigd afnemers en producenten van halfgeleiders te willen ondersteunen.

Het behoeft geen betoog dat het tekort aan chips significante gevolgen heeft voor niet alleen consumentenprijzen, bedrijfswinsten, werkgelegenheid en inflatie, maar zelfs voor de nationale veiligheid. En het tekort kan dus nog wel even aanhouden. 

Hoe is de wereldwijde schaarste aan chips eigenlijk ontstaan? Er zijn twee belangrijke oorzaken. Ten eerste heeft de uitbarsting van het coronavirus voor een verstoring  gezorgd tussen vraag en aanbod. Ten tweede dragen de voortdurende economische spanningen tussen China en de Verenigde Staten bij aan het tekort. Grote chipproducenten uit Korea en Taiwan zitten aan de goede kant van deze machtsstrijd. Producenten van auto’s en elektronische apparatuur duidelijk niet.

Vraag en aanbod in de war

Door de coronapandemie en alle lockdowns ontstond er een enorme vraag naar personal computers, laptops en andere apparatuur bijdragend aan de toenemende digitalisering. Tegelijkertijd zakte de vraag naar auto’s volledig in. Automobielfabrikanten wilden niet opgezadeld blijven zitten met een overbodige voorraad aan chips en cancelden hun orders bij de chipfabrikanten.

De chipproducenten besloten vervolgens hun productie te verleggen naar de meer geavanceerdere chips, met ook nog eens hogere marges, die nodig zijn voor allerlei elektronica. Toen de vraag naar auto’s weer aantrok en daarmee de vraag van de autofabrikanten naar chips, moesten de chipproducenten steeds vaker nee verkopen. 

Chinese bedrijven gingen hamsteren

Ondertussen had de harde lijn van president Trump richting China ertoe bijgedragen dat Chinese bedrijven uit angst dat zij straks zonder chips zouden komen te zitten, steeds meer zijn gaan hamsteren. Vergeet niet dat de meeste elektronische apparatuur Made in China is en dat de wereld digitale producten nodig blijft houden. Daar komt nog bij dat chips door maar een paar hele grote bedrijven worden geproduceerd, voornamelijk in Korea en Taiwan. Het jarenlang succesvolle businessmodel van just-in-time werkte prima in een wereld van relatieve rust. Die rust werd eerst door de vorige Amerikaanse regering en vervolgens door de pandemie wreed verstoord. 

Forse implicaties

Als het tekort aan chips lang blijft aanhouden kan dat forse implicaties hebben voor de wereldeconomie. Denk daarbij alleen al aan stijgende prijzen van technologische hardware. Chinese producenten van huishoudelijke apparatuur hebben de eerste prijsverhogingen al aangekondigd. Stijgende prijzen betekenen ook afnemende detailhandelsverkopen en afnemende bedrijfswinsten. 

Spectaculair herstel

Naar verwachting zal na de coronapandemie een spectaculair economisch herstel volgen. Beleggers hebben daar al een aardig voorschot op genomen. Waar nu veel hoop gevestigd wordt op grootschalige investeringen in infrastructuur, zou de praktijk wel eens anders kunnen uitpakken. Er zou wel eens minder kunnen worden uitgegeven aan beton, maar meer aan chips. De grootste winnaars zullen de producenten van chips en de machines om deze chips te produceren zijn. Bedrijven die in de toekomst verzekerd willen zijn van voldoende chips zullen waarschijnlijk afscheid moeten nemen van hun just-in-time voorraadbeheer met hogere prijzen en lagere marges als resultaat.