Datum: 07-08-2023

Hogere rentes en stijgende temperaturen

Politiek gekibbel kost Verenigde Staten kredietstatus. Rente en aandelen onvoorspelbaar, maar toch bieden zomerse bedrijfscijfers hoop.

De afgelopen week zagen we alleen maar donkere wolken, of we nou door het raam naar buiten keken of naar onze koersenmonitor. De vooruitzichten lijken echter te verbeteren.

Nu de ergste stofwolken over de onverwachte beslissing van kredietbeoordelaar Fitch zijn opgetrokken, heeft het er alle schijn van dat de zomer niet alleen buiten maar ook op de internationale aandelenmarkten schoorvoetend probeert terug te keren. Het merendeel van de gepubliceerde bedrijfsresultaten geeft in ieder geval reden tot optimisme.

Dat was vorige week wel anders: toen leken de zorgen vooral te overheersen. Dat waren beleggers niet meer zo gewend, want de eerste vijf maanden had de toonaangevende S&P 500 zich vooral opwaarts bewogen en leken beleggers bijna immuun voor alle onrust in de wereld.

Maar, zoals gezegd, heeft Fitch de kredietrating van de Verenigde Staten verlaagd van AAA naar AA+.  Daarmee wordt de kans dat de Amerikaanse overheid in staat is haar schulden te voldoen, door Fitch iets lager ingeschat.

Goed drukmiddel

De verlaging van de rating is veroorzaakt door onder andere het gesteggel over het verhogen van het schuldenplafond eerder dit jaar. Fitch wees in de toelichting op de beslissing dan ook niet alleen op de gestegen schuldenberg van de Amerikaanse overheid, maar ook op de gespannen verhoudingen tussen de Democraten en de Republikeinen. Het schuldenplafond blijkt telkens weer voor de partij die in de oppositie zit, een heel goed drukmiddel te zijn.

Het kredietratingbureau constateert dat er in de laatste twintig jaar sprake is van een erosie in het overheidsbeleid. Fitch wijst daarmee op de steeds terugkerende discussies over het verhogen van het schuldenplafond en de spanningen waartoe die leiden.

Daar komt nog eens bij dat er telkens pas op het (aller)laatste moment een oplossing op tafel komt. De Amerikaanse overheid heeft zich kritisch uitgelaten over de kredietverlaging. Minister van Financiën Janet Yellen vond de timing vreemd en zei dat de beslissing om te verlagen arbitrair was en gebaseerd op oude data.

Pijnlijk verlies?

Of het verlies van de triple-A status echt belangrijk is, zal de tijd leren. In principe is het natuurlijk ook 'maar' een mening.

Het lijkt meer op een politieke waarschuwing, want het lijkt heel onwaarschijnlijk dat de Verenigde Staten, met de grootste obligatiemarkt ter wereld, zal dreigen met het niet betalen van rente op of het niet aflossen van uitstaande schulden. En waarom zou de Verenigde Staten een lagere kredietwaardigheid moeten hebben dan Nederland, waar de politieke stabiliteit ook ver te zoeken is?

Standard & Poor's ging Fitch in 2011, na daar een paar keer voor te hebben gewaarschuwd, al voor met een verlaging van één trede vanaf de hoogste kredietstatus.

Ook toen was de politieke ruzie over aanpassing van de hoogte van het schuldenplafond daarvoor de aanleiding. Dat had destijds in eerste instantie een behoorlijk negatief effect op de aandelenmarkten. Maar wat gebeurde er vervolgens? Beleggers zochten naar veiligheid en waar vonden ze die? Exact, bij Amerikaanse staatsobligaties.

Gevolgen verlaging kredietrating

De verlaging van de kredietrating van de Verenigde Staten hoeft daardoor niet zulke negatieve gevolgen te hebben voor de Amerikaanse economie omdat de rentekosten niet per definitie hoger worden. Wat de afgelopen week meer van belang was dat de regering Biden aankondigde dat er de komende maanden meer zal worden geleend.

De inkomsten vallen uit dan waar eerder van werd uitgegaan en het verschil met de (grote) uitgaven die worden gedaan moet enigszins worden rechtgetrokken. Daar werd door de financiële markten veel meer op geanticipeerd dan op de kredietverlaging van Fitch.  Want, veel meer lenen in een kort tijdsbestek zal naar alle waarschijnlijk alleen door de markt worden geabsorbeerd als er een hogere rente wordt betaald. Nu de temperaturen nog…