Datum: 13-02-2023

Jaagt de Fed spoken na?

Tijdens een vraag-en-antwoord-sessie vorige week op de Economische Club van Washington waarschuwde Fed-voorzitter Jerome Powell dat de Amerikaanse centrale bank de rente wel eens meer moet verhogen dan de markten momenteel verwachten. Dat was een koude douche voor beleggers.

Hij liet op zijn uitlating echter wel volgen dat het proces van desinflatie is ingezet. Powell verwacht in de loop van 2023 een aanzienlijke daling van de inflatie. Ook herhaalde hij dat een groot deel van de hoge inflatie waar de centrale banken en de rest van de economie nu mee kampen, gerelateerd is aan de coronaviruspandemie en de heropening van de economie. Dit zou betekenen dat de inflatie blijft dalen, ook als de arbeidsmarkt sterk blijft. 

Laagste werkloosheid sinds eind jaren '60

Na de renteverhoging van 0,25% van een week eerder en het dovish commentaar van de Fed zetten de beurzen een nieuwe rally in.

Die kwam na publicatie van de nieuwste cijfers over de arbeidsmarkt echter abrupt tot een einde. Er bleken in de maand januari maar liefst 517.000 nieuwe banen te zijn bijgekomen, aanmerkelijk meer dan de verwachte 185.000. De al lage werkloosheid zakte verder naar 3,4%: het laagste percentage werklozen sinds eind jaren '60.

Dat was goed nieuws voor de economie, maar voor de beurs wat minder. Voor de Fed vormt de oververhitte arbeidsmarkt immers de voornaamste blokkade in zijn strijd tegen de inflatie.

De krappe arbeidsmarkt stimuleert forse loonstijgingen die een afname van de kerninflatie frustreren. De Fed laat niet na te benadrukken met de serie renteverhogingen een afkoelende arbeidsmarkt te willen bewerkstelligen.

Een minder krappe arbeidsmarkt zou immers de onderhandelingspositie van werknemers afzwakken en tot loonmatiging moeten leiden. Pas wanneer de lonen weer in de pas lopen zou de inflatie daadwerkelijk serieus kunnen afnemen. 

IJzersterke arbeidsmarkt straks de nek omgedraaid zonder dat de inflatie afneemt?

Het is echter de vraag of de Fed met het beleid van monetaire verkrapping geen spoken najaagt. Dreigt zij met het grote aantal renteverhogingen een ijzersterke arbeidsmarkt niet de nek om te draaien zonder dat het de inflatie afremt? Het meest recente werkloosheidsrapport wijst daar in ieder geval niet op.

In krap een jaar heeft de Federal Reserve de rente verhoogd van nul naar 4,75%. Ondertussen blijft de werkloosheid echter dalen. Er zijn in de Verenigde Staten veel meer vacatures dan werkzoekenden. Hoe ver moet de centrale bank gaan om de arbeidsmarkt af te koelen? En zijn de gevolgen dan niet erg schadelijk?

Demografische ontwikkelingen spelen misschien wel een rol

Zou het huidige tekort aan werknemers misschien wel het gevolg kunnen zijn van demografische ontwikkelingen en niet van een overdreven vraag naar goederen en diensten? Cijfers wijzen uit dat er sinds 2019 in de Verenigde Staten zo’n 3 miljoen werknemers 'verdwenen' zijn. Covid heeft onder meer tot veel vroegtijdige pensioneringen geleid. Daarnaast hebben de Verenigde Staten minder arbeidsmigranten toegelaten.

Naar schatting is zo’n twee derde van de ‘verdwenen’ werknemers te verklaren uit demografische effecten. De vergrijzing in de Verenigde Staten grijpt hard om zich heen. Veel werknemers zijn vanwege hun leeftijd gestopt en er zijn onvoldoende jonge opvolgers.

Bevolkingssamenstelling kun je niet veranderen

Met renteverhogingen kun je de vraag wellicht wel afkoelen, maar de bevolkingssamenstelling niet veranderen. Het tekort aan jongere werknemers blijft. Deze veronderstelling zou het beleid van de Fed kunnen dwarsbomen. De centrale bank wil er zelf nog niet aan.

Maar wat als zij op zeker moment tot het inzicht komt dat men het tekort aan werknemers en de sterke arbeidsmarkt niet kan bestrijden met renteverhogingen? Als dat inzicht lang op zich laat wachten kan er al forse schade aan de economie zijn aangericht.