Datum: 30-01-2023

Ongelukkige timing

Anderhalve week geleden bereikte de Amerikaanse staatsschuld met een hoogte van 31.000 miljard dollar het schuldenplafond. Niets bijzonders, zou je zo op het eerste gezicht kunnen denken. De wettelijk toegestane hoogte van de Amerikaanse staatsschuld werd sinds de instelling ervan door het Congres immers meer dan 90 keer verhoogd. Waarom zouden beleggers zich dan nu druk maken?

Nou, misschien kunnen ze dat deze keer beter wel kunnen doen. Om te beginnen gaat het in absolute termen om een heel hoog bedrag. Per hoofd van de bevolking bedraagt de Amerikaanse staatsschuld maar liefst 94.000 dollar. Bedenk dat wij ons in Europa voortdurend druk maken over de omvang van de Italiaanse schuld. Die bedraagt echter 'maar' 40.000 euro per Italiaan…

Plafond regelmatig verhoogd sinds 1917

In 1917 besloot men in de Verenigde Staten dat de staatsschuld alleen nog met toestemming van het Congres het vastgestelde plafond mocht overschrijden. Omdat de omvang van de Amerikaanse economie sindsdien enorm is toegenomen, steeg de schuld navenant. Het plafond is in ruim een eeuw tijd dan ook regelmatig verhoogd.

Nu is het maximaal toegestane en geaccordeerde bedrag dus weer bereikt. Het door het volk gekozen parlement zegt feitelijk telkens tegen de regering dat die belastinggeld naar eigen goeddunken mag uitgeven en de leningen die nodig zijn mag aangaan zolang de vastgestelde hoogte maar niet wordt overschreden.

In 2011 ging het bijna fout. Onenigheid tussen de Democratische regering-Obama en het door de Republikeinen gedomineerde Huis van Afgevaardigden joeg de staatsfinanciën richting de afgrond. Pas twee dagen voordat de bodem van de schatkist echt in zicht kwam werd er overeenstemming bereikt. Rating agency Standard & Poor’s had de Amerikaanse kredietwaardigheid afgewaardeerd van AAA naar AA+. De S&P 500-index was ruim 17% gedaald en de beurzen leken wereldwijd regelrecht op een crisis af te stevenen. 

Historisch koopmoment

Normaal dalen obligaties bij zo’n afwaardering. Toen echter niet. De koersen liepen op en de rente daalde. Een vlucht naar veiligheid volgde. En wat is dan veilig? Juist, Amerikaanse staatsleningen. De tienjaars rente zakte van 3,20 naar 1,76%. Op de aandelenmarkt ontstond een historisch koopmoment. Een decennium van enorme koerswinsten volgde.

De Republikeinen en de Democraten liggen tegenwoordig nog meer met elkaar in de clinch dan toen. Dreigt nu hetzelfde scenario? Dat valt te bezien. Minister van Financiën Janet Yellen stelde al dat de Verenigde Staten weliswaar niet meer kunnen lenen, maar wel tot ergens tot in juni aan hun betalingsverplichtingen kunnen blijven voldoen. De staat beschikt nog over een Treasury General Account bij de centrale bank van ruim 400 miljard dollar. Daarnaast kan er op overheidsuitgaven bezuinigd worden.

Wel heel ongelukkige timing voor de Fed

Voor de Fed ontstaat er wel een ongewenste situatie. Zij is immers druk doende de inflatie te bestrijden door monetair te verkrappen. De overheid doet echter juist het tegenovergestelde. Door niet langer te lenen maar wel geld te blijven uitgeven verruimt die de geldhoeveelheid.

Het beleid van de Fed wordt zodoende door de staat geneutraliseerd. Powell zal het zijn voorgangster niet in dank afnemen al kan zij daar uiteraard ook weinig aan doen. Stijgende aandelen- en obligatiekoersen maken zo van de inflatiebestrijding een farce. Je kunt gerust van een ongelukkige timing spreken.

Overeenstemming bereikt: ontspanning op de beurzen?

Ergens in de loop van dit jaar zullen de partijen ongetwijfeld weer overeenstemming bereiken over het plafond. Dat zal de Amerikaanse overheid opnieuw in staat stellen om meer te lenen en daardoor zal de rente weer gaan stijgen. De markten kunnen dan verkrappen en de liquiditeiten in omloop zullen afnemen. Het is zo maar een scenario.

Waar je normaal zou verwachten dat de spanningen rond het schuldenplafond de beurzen onder druk kunnen zetten, zou het deze keer juist voor enige ontspanning kunnen zorgen. Wanneer er een nieuw schuldenplafond is vastgesteld worden de markten mogelijk overspoeld met nieuwe obligaties. Het is niet uitgesloten dat de Fed tegen die tijd weinig ruimte meer heeft voor de afbouw van haar balans en weer obligaties moet gaan kopen.