Datum: 31-07-2023

This time is different?

Economen en volgers van de financiële markten roepen al meer dan een jaar in koor dat een economische recessie onvermijdelijk is. De rentecurve is zelden zo invers geweest en dat is in het verleden altijd en goede indicator van een economische neergang gebleken. De index van de leading indicators daalt al 15 maanden op rij, wat eveneens veelal een voorbode van een naderende recessie is. Een monetair verkrappende centrale bank heeft historisch gezien economische krimp tot gevolg. De Amerikaanse economie blijft echter maar doorgroeien. De alom verwachte recessie blijft, vooralsnog, uit. Komt die er wel?

De veerkracht van de arbeidsmarkt blijft verbazingwekkend. De werkloosheid is met  3,6 procent sinds de jaren 60 niet meer zo laag geweest. Dat terwijl de Federal Reserve de rente in een krappe anderhalf jaar naar het hoogste niveau sinds 2001 heeft verhoogd. De inflatie is dan ook fors afgenomen, al blijft de kerninflatie hardnekkig hoog. Zou het de centrale bankiers dan toch lukken de inflatie succesvol te bestrijden zonder al te grote schade aan de economie te berokkenen?

Wat is een recessie?

Over de exacte definitie van een recessie zijn de meningen verdeeld. Het betreft in ieder geval een significante, wijdverspreide en langer durende neergang in economische bedrijvigheid. Als vuistregel geldt twee opeenvolgende kwartalen van economische krimp. Het National Bureau of Economic Research (NBER) wordt in de Verenigde Staten als dé autoriteit in deze beschouwd. Twee kwartalen met een dalend BNP is niet voldoende. De mate van neergang in werkgelegenheid, industriële productie en detailhandelsverkopen worden in de overweging meegenomen. Ook de tijdsduur van twee kwartalen is niet in beton gegoten. Zo werd de neergang tijdens de pandemie officieel tot een recessie verklaard. Die duurde echter maar twee maanden.

Recessies worden gekenmerkt door grootschalige faillissementen, massaontslagen, verdampen van vermogens en algehele economische misère. Na een periode van economische voorspoed worden ze vaak veroorzaakt door plotse ingrijpende veranderingen in een economie, zoals een sterk oplopende olieprijs. Recessies worden voorafgegaan door perioden van explosieve kredietgroei, mogelijk gemaakt door te veel vertrouwen in de toekomst. Wanner het tij keert resteert een enorme hoeveelheid schulden. Recessies zijn ook het gevolg van overmatig enthousiasme, niet langer gebaseerd op degelijke fundamenten, waardoor de stemming plots kan omslaan in een grote mate van somberheid.

Volgens het NBER zijn de Verenigde Staten sinds 1854, toen de meting begon, 34 keer in een recessie beland, sinds 1980 vijf keer. Gemiddeld nam het BNP met 2 procent af, soms zelfs 5 procent. Tijdens de Grote Depressie van de jaren 30 daalde het BNP met 33 procent. De werkloosheid steeg naar 25 procent en de Dow Jones verloor 90 procent van zijn waarde. De gemiddelde duur van een recessie bedraagt 17 maanden. Sinds 1980 duren recessies echter minder lang: gemiddeld nog maar 10 maanden. Dat is vooral het gevolg van het fiscale en monetaire beleid van de autoriteiten om de negatieve gevolgen op te vangen.

Een gewaarschuwd mens...

Hoe kan het dat de algemeen verwachte recessie maar uitblijft? Is this time different? Een eerste kanttekening is dat de laatste tien recessies weliswaar alle vooraf gegaan werden door een inverse rentecurve, maar niet op alle inverse rentecurves een recessie volgde. Soms bleek de rentecurve een vals signaal te geven. Nooit eerder volgde een soft landing op een periode van hoge inflatie, zoals nu lijkt te gebeuren.

Wat veel deskundigen wellicht over het hoofd hebben gezien, is het feit dat een economische omslag doorgaans als een verrassing komt. Slechts een enkeling ziet zoiets aankomen. Het economische tij slaat plots om van het ene uiterste in het andere. Wanneer iedereen een recessie voorziet, kan men zich er ruimschoots van te voren op instellen. Banken worden voorzichtiger met kredieten, beleggers houden meer cash aan, bedrijven verstevigen hun balansen en nemen minder risico. Want er zou volgens iedereen immers een recessie komen...

En zo kan het gebeuren dat we met z’n allen zitten te wachten op een recessie die niet komt. Omdat we er met zijn allen op geanticipeerd hebben zijn namelijk al de nodige voorzorgsmaatregelen genomen. Komt er dan helemaal geen recessie? Zeker wel, ooit. Maar dat zal zijn op een moment dat vrijwel niemand er rekening mee houdt.

aan te richten? En laat de steeds verder uitdijende staatsschuld een hogere rentestand überhaupt toe? Het wordt spannend.