Datum: 01-11-2021

Welke geschiedenis zal zich herhalen?

Het snelle herstel uit de pandemie heeft geleid tot een onverwacht snelle prijsstijging van grondstoffen, tot een tekort aan halffabricaten en personeel en fors opgelopen vervoerskosten. De kosten lopen op en de inflatie ook. Inflatie, weten we uit het verleden, is nooit goed voor beleggingen. Althans, voor de meeste niet. Het betekent immers dat ons geld minder waard wordt en dat vinden consumenten niet leuk. Sterker nog, in het verleden lag een plots opgelopen inflatie meestal ten grondslag aan periodes van sociale onrust.

Niet zomaar een probleem

Zo waren fors opgelopen prijzen de oorzaak van de bestorming van de Bastille en de Franse revolutie in 1789. In de jaren ’20 van de vorige eeuw voelde de Duitse middenklasse zich bestolen door het rondwarende inflatiespook. Zij raakten hun spaargeld kwijt en de gevolgen zijn bekend. Tien jaar geleden waren opgelopen prijzen de oorzaak achter de Arabische lente, waarvan in Libië en Syrië nog dagelijks de gevolgen worden gevoeld. Zo kunnen we nog wel even doorgaan. Inflatie is dus niet zomaar een probleem, mocht het uit de hand lopen.

Remedie: rente verhogen

Inflatie betekent niet alleen stijgende prijzen maar ook dat de centrale banken in actie moeten komen om de waarde van het geld, waarop immers al het vertrouwen in het politieke en economische systeem is gestoeld, te behouden. Dat doen de centrale banken door de rente te verhogen. Hoewel de Fed nog steeds van mening is dat de rente voorlopig niet verhoogd hoeft te worden, prijst de markt inmiddels twee renteverhogingen van een kwart procent in. Daar waar men voortdurend inzoomt op de stijgende tienjaars rente blijkt de meer rentegevoelige tweejaars rente veel harder te stijgen. 

Is het wel zo tijdelijk?

Het aanvankelijke idee in de markt dat de inflatie tijdelijk van aard is lijkt te gaan schuiven. Waar veel bottlenecks in de economie het gevolg zijn van de scheve situatie die tijdens de pandemie is ontstaan, geldt dat niet voor diverse grondstoffen en dan in het bijzonder olie, aardgas en steenkool. Er is sinds de crisis van 2008 veel te weinig geïnvesteerd in mijnbouw en energiewinning. Daar kwam nog bij dat de ESG-richtlijnen meer investeringen in de sector niet echt bevorderden. 

Aardgas, olie en steenkool zijn echter niet alleen in het dagelijks leven belangrijk voor de consumenten wereldwijd, het zijn ook belangrijke grondstoffen in de industrie en de landbouw. De fors opgelopen prijzen voor energie kunnen zo ten grondslag komen te liggen aan structureel hogere prijzen van alles (bijvoorbeeld voedsel).

Energietransitie maakt het er niet makkelijker op

De energietransitie maakt het er niet eenvoudiger op. Het stimuleert eventuele investeringen in fossiele brandstoffen niet echt. Kijk naar het besluit van het ABP om uit fossiele brandstoffen te stappen en met hen meerdere pensioenfondsen. Ondertussen zijn wind, zon en waterkracht nog lang niet in staat de wereld in zijn energiebehoefte te voorzien. Het gevolg is een sterk stijgende vraag naar fossiele brandstoffen, die volgens deskundigen nog jaren kan aanhouden met alle gevolgen van dien voor het milieu en de prijzen.

Cryptovaluta populairder

De toenemende vrees voor geldontwaarding leidt tot allerhande excessen, waarvan de spectaculaire ontwikkeling van cryptocurrencies er één is, hoewel de crypto-adepten daar anders over denken. Feit is echter wel dat het afnemende vertrouwen in de waarde van ons geld zeker bijdraagt aan de populariteit van bitcoin en consorten. Vooralsnog hebben de cryptoliefhebbers het gelijk aan hun zijde. De inflatie lijkt dus minder tijdelijk van aard te zijn dan aanvankelijk gedacht. Hoe tijdelijk 'tijdelijk' zal blijken te zijn weet niemand. Ook de centrale bankiers niet. Opvallend was de opmerking in de jaren ’60 van een toenmalig Fed president dat de gestegen prijzen het gevolg waren van tijdelijke bottlenecks in de economie en niet van lange duur zouden zijn. Wat volgde was een decennium dat gekenmerkt werd door jaarlijkse prijsstijgingen van wel 10%. 

Alles om de inflatie te beteugelen...

Kortom, we weten het niet. Wat we wel weten is dat de autoriteiten alles in het werk zullen stellen de inflatie te beteugelen als het te lang gaat duren. Een structurele inflatie is rampzalig voor de economie en zou wellicht zelfs het politieke systeem kunnen ontwrichten. Het is voor beleggers te hopen dat de centrale banken niet of slechts beperkt hoeven in te grijpen en alles uiteindelijk weer in balans komt. Het hoeft immers niet zo te worden als de jaren ’70. Het zou ook een kopie van de jaren ’50 kunnen worden. Ook toen was er inflatie, maar deze vloog niet uit de bocht.

... maar een beperkte inflatie is geen bedreiging

Een jaarlijks gelijkmatig oplopende inflatie is goed voor de schuldenlast (die neemt af) en hoeft geen ernstige bedreiging te vormen voor beleggers. De tijd zal leren welke van de twee geschiedenissen zich zal herhalen.